vie

vie, n.


1. (fait de vivre) a. ætwist edwist (f. i) ♦ gāst/gaast/gōst/gēst > a.m. ghost, v.h.a. geist > all.m. Geist {m. a}, v.s. gēst, v.fr. gāst ♦ līf/lȳf (nt. a) > a.m. life, v.n. líf (nt.), v.h.a. līb (m. et nt. a) > all.m. Leib, v.s. līf, v.fr. līf ♦ wunung, v.h.a. wonunga > all.m. Wohnung {f. ō}. en vie, loc. adv. līfes līfeon līfe, v.n. á lífi. être en vie līfes/on līfe/tō līfe bēon (-mi). don de la vie feorhgi(e)fu (f. ō). donner la vie (ge)cwician/(ge)cwycian (Vf2), got. gaqiujan (Vf1), v.n. kveykva/kveykja (Vf1) ♦ (ge)līffæstan (Vf1). Celui qui donne la vie (DIEU) feorhgi(e)fa (m. an). donner la vie par la parole onspreccan (Vf). de façon à donner la vie līflīce. qui donne la vie līffæstlīfwelle. prendre vie/venir à la vie ācwician/āc(w)ucian, v.s. aquikōn {Vf2} ♦ cwician/cwycian/cucian (Vf2). sans vie (mort) (e)aldorlēas heonan līflēas > a.m. lifeless, v.s. līflōs, v.fr. līfllās ♦ unlīfes unlifi(g)ende/unlyfigende (ja/jō) ♦ unlybbende/unlibbende. non doté de la vie (DIVINITÉ PAÏENNE) līflēas ←.

b. faillir y laisser la vie ealdre gedīgan (Vf1) ♦ fēore gedīgan (Vf1) ♦ gefaran feorh (VF6) ♦ mid līfe gedīgan (Vf1). indispensable à la vie feorhliclīflic > a.m. lively, v.n. lífligr, v.h.a. līblīch. luttant pour la vie līfbysig. ôter la vie oþþringan feorh/līf (VF3). payer de sa vie hēafdes þolian (Vf2). qui a payé de sa vie ealdres scyldig. perdre la vie feorh agiefan (VF5) ♦ feorh losian (Vf2) ♦ feorh gesellan (Vf1) ♦ līf geendian (Vf2) ♦ linnan ealdre(s) (VF3) ♦ unǣtnessa gebīdan (VF1). perte de la vie feorhlegu (f. ō), feorhlege (m.), v.n. fjǫrlag (nt.) ♦ feorhlyre (m.) ♦ līflēast/līflǣst (f. ō) ♦ līflyre (m.) ♦ līfes lyre (m.). préservation de la vie ealdorneru (f. i) ♦ feorhgebeorh (nt. a) ♦ feorhgener (nt.). qui maintient en vie/qui sauve la vie fer(h)þfriþende. ramené à la vie edcwicgeedcucod. homme ramené à la vie geedcucoda (m. an). rappel à la vie gecwicung (f. ō).
rappeler qq. à la vie ārǣran/ārēran (Vf1) ♦ āweccan/āwæccan > a.m. awake, v.h.a. arwecken/arwehhan/erwehhan > all.m. erwecken {Vf1} ♦ āwreccan (Vf1) ♦ gebre(a)dian (Vf2) ♦ (ge)weccan (Vf1). rester en vie ābīdan (VF1) > a.m. abide ♦ ālibban/ālybban/āleofian/ālifian (Vf3) ♦ (ge)bīdan > a.m. bide, got. beidan, v.n. bíða, v.h.a. bītan {VF1} ♦ gelibban (Vf3) ♦ gelīffæstan (Vf1). quitter la vie gewītan of līfe (VF1).

2. (cours de la vie, existence) a. blǣd/blēd (m. a) ♦ (e)aldor (nt. a), v.n. aldr (m. a), v.h.a. altar (nt. a) > all.m. Alter, v.s. aldar (nt.), v.fr. alder ♦ ealdorlegu (f. ō) ♦ fe(o)rh/feorg/fiorh/fyorh (m. et nt. a), v.n. fjǫr (nt. wa), v.h.a. ferah (nt. a), v.s. fer(a)h ♦ feorhlīf (nt. a) ♦ līf ← ♦ līfdagas, v.n. lífdagar {m. pl. a} ♦ līfdæg (m. a) ♦ līffæc (nt. a) ♦ līflād (f. ō) ♦ līfgesceaft (f. i) ♦ woruld/we(o)ruld/we(o)rold/worold/woreld/wiarald/wiaruld/wyrld (f. i) > a.m. world, v.n. verǫld, v.h.a. worold/weralt/wer(o)lt/welt (f. i) > all.m. Welt, v.s. werold, v.fr. warld/wrald ♦ wunung ←. de toute la vie/pour toute la vie, loc. adj. ealdorlang. fin de la vie (mort) (e)aldorbealu (nt. wa) ♦ endedēaþ (m. a) ♦ endelīf (nt. a) ♦ fe(o)rhcwalu (f. ō) ♦ feorhcwealm (m. a) ♦ (ge)endung/geændung (f. ō) > a.m. ending ♦ swyltdēaþ (m. a). qui a la vie longue langlīfe līflic > a.m. lively, v.n. lífligr, v.h.a. līblīch.

b. conditions de vie ealdorgesceaft (f. i) ♦ folgoþ/folgaþ (m. a) ♦ gecynd/gecind (nt. ja) > a.m. kind ♦ līf ← ♦ woruld ←. genre de vie/mode de vie dǣl (m. i) > a.m. deal, got. dails (f. i), v.n. deill (m.), v.h.a. teil/deil (m. et nt. en a), v.s. dēl/deil (m. i), v.fr. dēl (m. i) ♦ droht (m. ou nt. a ?) ♦ droht(n)oþ/drohtaþ (m. a) ♦ færeld/færelt/færyld/fareld/fereld (nt. a) ♦ (ge)drohtnung (f. ō) ♦ ingehygd/ingehīd/ingehȳd (f. i) ♦ līfbrycgung (f. ō) ♦ līflād (f. ō) ♦ līfweg (m. a). passer sa vie (vivre) ālibban ← ♦ beferian gebīdan/gebȳdan, got. gabeidan {VF1} ♦ fēores/līfes nēotan (VF2) ♦ (ge)libban/lybban/libgan/(ge)lifian/lifgan/lyfian/(ge)leofian > a.m. live, got. liban, v.n. lifa, v.h.a. lebēn > all.m. leben, v.s. libbian {Vf3}, v.fr. libba/liva (Vf1/2) ♦ (ge)wunian (Vf2), v.h.a. (gi)wonēn (Vf3) > all.m. wohnen, v.s. (gi)wonōn/wunōn, v.fr. wona/wuna. passer sa vie (À FAIRE QQCH.) ealdor geæfnan/geefnan (Vf1) ♦ (ge)eardian æt/in (Vf2).  

c. vie sur terre/vie ici-bas woruldlīf/weoroldlīf (nt. a). vie commune samodwist (f. i) ♦ samwist, v.h.a. samwist {f. i}. vie conjugale ǣ(w) (f. indécl.), v.h.a. ēwa/ēha (f. ō) > all.m. Ehe, v.s. ēo (m.), v.fr. ā/ē(we)/ēwa (f.) ♦ ǣwnung (f. ō) ♦ brȳdlāc (nt. a) ♦ fērscipe (m. i) ♦ (ge)gaderscipe/gegæderscype (m. i) ♦ gesamnung/gesamning/gesomnung/gesomning (f. ō) ♦ gesinīg (f.) ♦ (ge)sinscipe (m. i) ♦ hǣmed/hǣmet/hǣmeþ/hēmed/hēmeþ (nt. a) ♦ hǣmedgemana (m. an) ♦ hǣmedscipe (m. i) ♦ hīwung/hīwing/hēowung/hȳwing (f. ō) ♦ samrǣden (f. jō) ♦ samwist, v.h.a. samwist {f. i} ♦ sinhīwscipe/sinhīgscipe (m. i) ♦ sinrǣden (f. jō) ♦ wīfþing (nt. a). vie de couple légitime rihtlīf (nt. a). vie d’anachorète/d’ermite/de reclus, vie solitaire ancorlīf (nt. a) ♦ ānwunung (f. ō) ♦ ǣnetlīf (nt. a) ♦ inbetȳnednes (f. jō) ♦ sundorlīf (nt. a). vie de déshonneur/vie scandaleuse edwītlīf (nt. a). vie honnête/vertueuse gōd līf (nt. a). mode de vie honnête rihtlīflād (m.). qui mène une vie honnête þēawfæst. mener une mauvaise vie mislybban/mislibban (Vf3). qui mène une mauvaise vie yfellibbende. mener une vie pieuse hī(e)rsumian/hȳrsumian/hē(a)rsumian, v.h.a. hōrsamōn{Vf2}. qui mène une vie correcte/saine wellibbende. vie de nonne nunlīf (nt. a). vie monastique munuchād (m. u) > a.m. monkhood ♦ munuclīf (nt. a) ♦ mynsterlīf (nt. a) ♦ regollīf (m.). mener une vie monastique munuclīf dōn (-mi) ♦ munuclīf lǣdan (Vf1). vie sacerdotale canoniclīf (nt. a). vie éternelle ālīf/ǣlīf (nt. a) ♦ ēce līf (nt. a).

3. (vitalité, vigueur) plein de vie fæstliclīffæst mægenfæst sc(e)arp/scærp > a.m. sharp, v.n. skarpr, v.h.a. sarph/scarp/scarf > all.m. scharf, v.s. skarp, v.fr. skerp ♦ sprin(g)d stranglic, v.h.a. stranglīh. redonner vie gehiertan/gehyrtan/gehe(o)rtan (Vf).

4. (le monde humain) qui connaît la vie woruldsnotor/weoroldsnotorworuldwīs/weoroldwīs.