droit

droit 1, n.


1. (ce qui est dû ou exigé) a. ge)riht/(ge)ryht (nt. a) > a.m. right, v.n. réttr (m.), v.h.a. reht (nt. a) > all.m. Recht, v.s. reht, v.fr. riuht (nt. a) ♦ mǣþ (f. i). à bon droit (be/mid) gewyrhtum rihte. qui a droit à/qui a le droit de w(e)orþ/wurþ/wirþ/wyrþ > a.m. worth, got. wairþs, v.n. verðr, v.h.a. wert > all.m. wert. donner le droit à qqch. geweorþian/gewurþian/gewyrþian (Vf2). ne pas avoir le droit de nāgan (perf. pr.).


b.
droit accordé par charte/par testament bōcriht (nt. a). droit ancien eald(ge)riht (nt. a). droit d’accès/d’entrer infær (nt. a) ♦ infæreld (nt. a) ♦ ingang/ingong (m. a), v.n. innganga (f.), v.h.a. ingang (m. a et i) > all.m. Eingang, v.fr. ingong/ingung. droit d’agir (D’UN TRIBUNAL/D’UNE COUR) cann (f.). droit d’asile (ÉGLISE) ciricfriþ/cyricfriþ (m. a) ♦ ciricgriþ/cyricgriþ (nt. a) ♦ ciricsōcn/cyricsōcn (f.) ♦ friþ/fryþ (m. et nt. a), v.n. friðr (m. u), v.s. friđu (m.), v.fr. fretho/frede/ferd (m.). droit de donner asile à un hors-la-loi flīemena firmþ (f.). droit d’exiger une peine pour effusion de sang blōdwīte (nt. ja). droit de chasser slǣting (f. ō). droit de contraindre au service militaire fyrding/firding/fyrdung (f. ō). droit de couper du bois (POUR LES BESOINS DOMESTIQUES) timbergeweorc (nt. a) ♦ wudung (f. ō) ♦ wudurǣden (f. jō). droit de faire paître les porcs mæst(en)rǣden (f. jō). droit de juger un voleur pris dans sa juridiction et de percevoir l’amende infangeneþēof/infangenþēf. droit de juger un voleur pris hors de sa juridiction et de percevoir l’amende ūtfangeneþēof lēodriht (nt. a). droit de meilleur cheptel heregeatu (f. ō) > a.m. heriot. droit de percevoir le péage toll (m. et nt.) > a.m. toll, v.n. tollr (m.), v.h.a. zol (m. a) > all.m. Zoll, v.s. tol. droit de percevoir les amendes pour corruption feohfang/fyhfang (m.). droit de percevoir les amendes pour vol þēoffeng (m. i). droit de percevoir une amende pour hébergement d’un hors-la-loi flīemena firmþ (f.). droit de recevoir des aumônes almesriht/ælmesriht (nt. a). droit de revendiquer les épaves scipbryce (m. i). droit de sortie ūtgang (m. a), v.n. útganga (f.), v.h.a. ūzgang (m. a) > all.m. Ausgang, v.fr. ūtgong. droit de tenir une cour de justice sacu and sōcn. droit héréditaire ēþelriht (nt. a). droit légal folc(ge)riht (nt. a) ♦ lahriht (nt. a). droit spécial/particulier à une classe sundorriht (nt. a). qui a le droit à la citoyenneté folcfrig/folcfrȳ. qui a le droit d’avoir son propre enclos faldwyrþe. qui a le droit de voyager færewurþe.


c.
droits rihting/rihtung, v.h.a. rihtunga {f. ō}. qui a ses pleins droits folcfrēo. rétablir les droits de qq. rihtan/ryhtan/rehtan, v.n. rétta, v.h.a. rihten > all.m. rechten {Vf1}, v.s. rihtian, v.fr. riuchta. droits d’un citoyen/d’un homme libre frēoriht (nt. a). droits d’un comte eorlriht (nt. a). droits d’un thane þeg(e)nlagu (f. ō) ♦ þeg(e)nriht (nt. a). droits du peuple folclagu (f. ō) ♦ folcriht (nt. a) ♦ landriht > a.m. landright, v.h.a. lantreht > all.m. Landrecht {nt. a}, v.s. landreht, v.fr. landriuht ♦ lēodriht (nt. a). droits du roi cyneriht (nt. a). droits du serf þrǣlriht (nt. a).


2. 
(taxe, etc.) droits toll ← ♦ toln (f.), v.s. tolna, v.fr. tolen/tolne (f.). droit de passage mōt (f.), got. mōta (f. ō), v.h.a. mūta > all.m. Maut ♦ toll ←. droits à payer au propriétaire mannrǣden (f. jō). droits d’entrée/d’inscription ingang/ingong (m. a), v.n. innganga (f.), v.h.a. ingang (m. a et i) > all.m. Eingang, v.fr. ingong/ingung ♦ inlād (f. ō). droits de pêche fisc(n)oþ/fisc(n)aþ/fixoþ (m. a). droits payés pour la pâture des porcs (le panage) swīnsceadu. droits sur le marché market (nt.). prélèvement des droits toln ←.


3. 
(loi) lagu (f. ō) > a.m. law, v.n. lagu, lǫg. droit canonprēostlagu (f. ō). droit coutumierworuldgewuna/weoroldgewuna (m. an). conforme au droit coutumierfolcriht. droit de la terrefolclagu (f. ō) ♦ folcriht (nt. a) ♦ landriht > a.m. landright, v.h.a. lantreht > all.m. Landrecht {nt. a}, v.s. landreht, v.fr. landriuht.

 


droit 2, adj. et adv.


1. adj. a. (rectiligne) (ge)riht/(ge)ryht/(ge)reht > a.m. right, got. (ga)raihts, v.n. réttr, v.h.a. reht > all.m. recht, v.s. reht, v.fr. riucht.


b. (vertical, debout)
riht ← ♦ ūphēah ūplang ūpriht > a.m. upright, v.n. uppréttr, v.h.a. ūfreht > all.m. aufrechtūpstandende. se tenir droit (ge)standan > a.m. stand, got. (ga)standan, v.n. standa, v.h.a. stantan/standan/stān > all.m. stehen {VF6}, v.s. (gi)standan, v.fr. standa. se tenir bien droit (FACE À LA TENTATION, etc.) bēon/wesan ūpārehte.


c. (≠ gauche)
swīþre/swȳþre. main droite rihthand/ryhthand (f. u) ♦ swiþra swiþre hand (f. u).


d. (vertueux)
dōmfæst dōmgeorn rihtheort rihtwīs > a.m. righteous, v.n. réttvíss, v.h.a. rehtwīssōþfæst. à l’esprit droit welwillende/welwyllende (ja/jō). homme droit unnīþing (m. a).


2.
adv. (en ligne droite) on gerihterihte > a.m. right, v.h.a. rehto, v.fr. riuhte. aller droit gangan gereht (VF7). droit au but (directement) gegnunga/ge(a)gninga/geanunga. droit au-dessus (verticalement) ūp on gerihteūprihte. droit sur (DIRECTION) on gerihterihte ←. diriger droit sur gerihtan/geryhtan/gerehtan, got. garaihtjan, v.h.a. girihten {Vf1}. qui va droit en enfer grundfūs hellfūs. tout droit (directement) forþrihte > a.m. forthrighton gerihterihte ← ♦ rihtes rihtlīce > a.m. rightly, v.fr riuhtlīkesceaftriht(e). tout droit (sans dévier) forþrihte > a.m. forthrightforþrihtes gegnunga ← ♦ unforwandodlīce.