fort

fort1, n.


(place forte) bur(u)g/burh(g)/buruh (f. th. rac.)> a.m. borough, got. baurgs (f. th. rac.), v.n. borg (f. i), v.h.a. burg/ buruc (f. th. rac. et en i) > all.m. Burg, v.s. burg (f. th. rac.), v.fr. bur(i)ch (f.) ♦ burgfæsten/burhfæsten (nt. ja) ♦ castel(l) (m. a) > a.m. castle, v.n. kastali (m.) ♦ ce(a)ster/cæster (f. ō) ♦ ēþelfæsten (nt. ja) ♦ fæst(e)n/fe(a)sten (nt. ja), v.h.a. festī (f. īn) > all.m. Feste, v.s. festī (f.), v.fr. fest ♦ fæstnes/festnes (f. jō) > a.m. fastness ♦ friþuburg/freoþoburh (f. th. rac.) ♦ getrymming (f. ō) ♦ hēahfæsten (nt. ja) ♦ landgeweorc (nt. a) ♦ randburg/randburh (f. th. rac.) ♦ stānburg/stānburh (f. th. rac.).


fort2, adj.


1. (robuste, vigoureux) æþele/eþele, v.n. aðal, v.h.a. edili > all.m. edel {ja/jō}, v.s. eđili, v.fr. ethel/edel ♦ mægenigorpedstranglic, v.h.a. stranglīh ♦ swīþ/swȳþ, got. swinþs, v.s. swīđi, v.fr. swīth ♦ trum(lic)weorcwyrþe. fort comme un homme ceorlstrang. le plus fort strengest. très fort (énergique, actif, etc.) cāfforemihtiglicforstrangþurhstrang. très fort (très puissant) foremihtig/foremeahtigforswīþmægenheardswīþmihtigþrȳþswȳþ/þrȳþswīþ. être/devenir fort dugan (perf. pr.), got. dugan (perf. pr.), v.n. duga (Vf3), v.h.a. tugan (perf. pr.) > all.m. taugen, v.s. dugan (perf. pr.), v.fr. duga (perf. pr.) ♦ (ge)strangian (Vf2), v.h.a. strangēn (Vf3). devenir fort gestīþian (Vf2) ♦ (ge)trymman/(ge)trymi(g)an/(ge)tremman/(ge)tremegan/(ge)tremian (Vf1) > a.m. trim. être plus fort (avoir l’avantage) forstandan (VF6) ♦ framian/fremian/fr(e)omian (Vf2), v.h.a. frumman (Vf1) > all.m. frommen ♦ magian (Vf) ♦ rīcsian/rīxian, got. reikinōn, v.h.a. rīhhisōn {Vf2} ♦ strangian (Vf2), v.h.a. strangēn (Vf3) ♦ swīþan (Vf) ♦ swīþian (Vf2) ♦ swīþrian (Vf2). rendu fort trum.


2. (compétent, bon en)
me(o)deme/me(o)dume, v.h.a. metam/metem ♦ til, got. til, v.n. tilr. fort à la course rynestrang/rynestrong. fort en astrologie/astronomie steorglēaw. fort en calcul getælwīs/getelwīsrīmcræftig.


3. fort dans l’adversité
þrohtheard. se montrer fort þurhswīþan (Vf1).


4. (intense) a. (sonore)
hēa(h)lichlūd > a.m. loud, v.h.a. hlūt > all.m. laut, v.s. hlūd, v.fr. hlūd ♦ micel/micul > a.m. much, got. mikils, v.n. mikill, v.h.a. michil, v.s. mikil ♦ onswīþlicungefōglic. (VOIX, SON) gescirpt. parler fort ceallian > a.m. call, v.n. kalla, v.h.a. challōn {Vf2}, v.fr. kella ♦ hlȳdan, v.h.a. hlūten > all.m. laüten {Vf1}.


b.
(SENTIMENT) hāt > a.m. hot, v.n. heitr, v.h.a. heiz > all.m. heiss, v.s. hēt, v.fr. hēt ♦ hēa(h)licswīþlic.


5. (violent) (COURANT)
stearc > a.m. stark, v.n. sterkr, v.h.a. starc/starah > all.m. stark, v.s. stark, v.fr. sterk ♦ strang/strong > a.m. strong, v.n. strangr, v.h.a. strengi (ja/jō) > all.m. streng, v.s. strang, v.fr. strang ♦ swīþstrēme/swīþstrīme. (MER) āþunden(ge)drōf, v.h.a. truobi > all.m. trübe, v.s. dr(u)oƀi ♦ hōpigwealcolweallende.


6. (ALIMENT)
bītendeh(e)ard (a/ō) > a.m. hard, got. hardus (u), v.n. harðr (a/ō), v.h.a. hart(i) (ja/jō) > all.m. hart, v.s. hard, v.fr. herd ♦ sc(e)arp/scærp > a.m. sharp, v.n. skarpr, v.h.a. sarph/scarp/scarf > all.m. scharf, v.s. skarp, v.fr. skerp ♦ sticol/sticel/sticul, v.h.a. stechal.


fort3, adv.


1. (très, extrêmement) fir(e)num/fyr(e)num heardlīce > a.m. hardly, v.s. hardlīko ♦ mid ungemete oferlice > a.m. overly ♦ swīþe, v.s. swīđo, v.fr. swīthe ♦ ungefōge ungemet(um) ungemete(s) ungemet(e)līce, v.h.a. ungimezlīhho.


2. (avec intensité : VOIX, SON, BRUIT)
be sōnehēa(h)līce/hēlice > a.m. highly ♦ hlūde > a.m. loud ♦ hlūdswēgeswīþe, v.s. swīđo, v.fr. swīthe.