peine

peine, n.


1. (chagrin) biternes (f. jō) ♦ hreþerbealu/hreþerbealo (nt. wa) ♦ hygesorg/hygesorh (f. ō) ♦ langung (f. ō) > a.m. longing ♦ mōdsorg/mōdsorh (f. ō) ♦ murc(n)ung (f. ō) ♦ murnung (f. ō) ♦ tēaras (m. pl. a) > a.m. tears ♦ torn, v.h.a. zorn > all.m. Zorn {nt. a}, v.s. torn ♦ wēa/wāwa, v.h.a. wēwo {m. an}, v.s. wē. peine due à la crainte du jugement dernier sē egsan þrēa (f. wō). avoir/éprouver de la peine pour sārian, v.h.a. sērōn {Vf2}. qui cause de la peine drēorig/drīorig/drēor(e)g > a.m. dreary, v.n. dreyrugr, v.h.a. trurag > all.m. traurig, v.s. drōrag ♦ drēorlic gēomor/gēomur/gīomor, v.s. jāmar ♦ gēomorlic, v.h.a. jāmerlih > all.m. jämmerlich, v.s. jāmarlik, v.fr. jāmerlik ♦ hēaflic sār/swōr > a.m. sore, got. sair, v.n. sár, v.h.a. sēr > all.m. sehr, v.s. sēr, v.fr. sēr ♦ sārlic, v.h.a. sērlīh ♦ sorgful/sorhful > a.m. sorrowful, v.h.a. sorgfol ♦ sorglic/sorhlic, v.h.a. sorglīh ♦ unsǣlig, v.n. ósælligr, v.h.a. unsālig > all.m. unselig ♦ wērig/wēreg/wǣrg > a.m. weary, v.h.a. wōrag/wuarag. rempli de peines earmc(e)arig.


2.
(malheur) bis(e)gu/bys(e)gu/bysigu (f. ō) ♦ broc (nt.) ♦ gedeorf (nt. a) ♦ (ge)swinc (nt. i) ♦ wēa ← ♦ we(o)rc (nt. a) > a.m. work, v.n. verk, v.h.a. werc (nt. a) > all.m. Werk, v.s. werk, v.fr. werk ♦ wracu/wraco/wrecu (f. ō), got. wrakja (f. jō), v.s. wraka/wreka. multitude de peines incessantes sinsorgna gedræg (nt. a).


3.
(effort) angin(n)/ongin(n)/angyn/ongyn/ongien, v.h.a. anagin {nt. a} ♦ earfoþe/earfeþe (nt. ja), got. arbaiþs (f. i), v.n. erfiði (nt. ja), v.h.a. arabeit (f. i) > all.m. Arbeit, v.s. arbeit (f.), arbeithi/arbeidi/arvit (nt.), v.fr. arbe(i)d (nt.) ♦ gedeorf (nt. a) ♦ (ge)swinc (nt. i) ♦ gewinn (nt. a), v.h.a. giwin > all.m. Gewinn, v.s. gewin ♦ gī(e)men/gȳmen/gēmen (f.) ♦ studding (f. ō) ♦ swāt/swōt (m. a) > a.m. sweat, v.n. sveiti (m.), v.h.a. sweiz (m. a) > all.m. Schweiss, v.s. swēt, v.fr. swēt ♦ ti(e)lung/teolung/tiolung/tylung (f. ō) ♦ we(o)rc ←.
avec peine
earfoþlīce, vs. arƀidlīko ♦ unēaþe unsōfte, v.h.a. unsamfto. accomplir avec peine beswincan (VF3) ♦ swincan æfter/for/on (VF3) ♦ þēowian/þēawian, v.n. þjá {Vf2} ♦ weorþian/wurþian/wyrþian (Vf2), got. wairþōn (Vf2), v.n. virða (Vf1), v.h.a. werdōn (Vf2) ♦ winnan > a.m. win, got. winnan, v.n. vinna, v.h.a. winnan {VF3}, v.s. winnan, v.fr. winna (VF3). prendre/se donner la peine de c(e)arian > a.m. care, got. karōn, v.h.a. charōn {Vf2} ♦ gī(e)man/gēman/gȳman, got. gaumjan, v.n. geyma, v.h.a. goumen {Vf1}, v.s. gōmean. se donner de la peine pour obtenir beswincan (VF3) ♦ (e)arnian (Vf2) > a.m. earn, v.h.a. arnēn (Vf3), arnōn (Vf2), all.m. ernten ♦ hīgian æfter/tō (Vf2) > a.m. hie ♦ plegan/plægan for (Vf1) > a.m. play ♦ winnan æfter/be {VF3}.


4.
(labeur) (ge)we(o)rc (nt. a) > a.m. work, got. gawaurki (nt. ja), v.n. verk, v.h.a. (gi)werc (nt. a) > all.m. Werk, v.s. giwerk, v.fr. werk ♦ gewinn ←. homme de peine wyrhta/weorhta/wryhta (m. an) > a.m. wright, got. waurstwja (m. jan), v.h.a. wurhto (m.), v.s. wurhtio, v.fr. wrichta.


5.
(châtiment, punition) scrift/scryft (m.) > a.m. shrift, v.n. skript/skrift, v.h.a. scrift (f. i) > all.m. Schrift ♦ stēor/stȳr (f.), v.n. stýri (nt.), v.h.a. stiura, stior, v.fr. stiure ♦ wīterǣden (f. jō). peine capitale behēafdung (f. ō) > a.m. beheading. peine civile woruldstēor/weoroldstēor (f.). peine infligée à un membre d’une bande de malfaiteurs/de voleurs hlōþbōt (f. ō). peine juste (ge)riht/(ge)ryht (nt. a) > a.m. right, v.n. réttr (m.), v.h.a. reht (nt. a) > all.m. Recht, v.s. reht, v.fr. riuht (nt. a). peine pour pugilat fihtwīte/fyhtwīte/feohtwīte (nt. ja). peine pour violence scyldwīte (nt. ja). encourir une peine gewyrcan/gewircan, got. gawaurkjan {Vf1}. non passible d’une peine pour homicide orwīge. rendre passible d’une peine gescyldigian/gescyldegian (Vf2). sous peine de, loc. prép. be/bī/big > a.m. by, got. bi, v.h.a. bī/be > all.m. bei, v.s. bi/be, v.fr. bī/be.


6.
à peine, loc. adv. unēaþe.